بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر اجتناب مالیاتی با توجه به تفاوت بین سود مشمول مالیات و سود ابرازی

چکیده

یکی از پیامدهاي گسترش بازار سرمایه تفکیک مالکان از مدیران شرکت‏ها ‏می‏باشد. با جدایی مالکیت از مدیریت مشکل نمایندگی بوجود می‏آید. با شکل گیري رابطه نمایندگی، تضاد منافع بین مدیران و سهامداران و سایر ذینفعان (از جمله دولت) ایجاد می‏گردد و به طور بالقوه این امکان به وجود می‏آید که مدیران اقداماتی انجام دهندکه در جهت منافع خودشان بوده و ضرورتاً در جهت منافع سهامداران و سایر ذینفعان از جمله دولت نباشد. این امر موجب می‏شود که سود حسابداري گزارش شده در صورت سود و زیان شرکت‏ها ‏با سود مشمول مالیات مطابق قوانین مالیاتی تفاوت داشته باشد. این تفاوت دلایل مختلفی دارد.  با توجه به اختلاف مزبور، مبلغ مالیات قابل پرداخت نیز طبق گزارشگري مالی شرکت متفاوت از محاسبات مربوط طبق قوانین مالیاتی خواهد شد. در نتیجه نرخ قانونی مالیات با نرخ موثر مالیاتی متفاوت خواهد شد. براي کاهش هزینه هاي نمایندگی، سازوکار حاکمیت شرکتی در سازمانها برقرار می‏شود. در این راستا در این تحقیق سعی می‏شود نرخ موثر مالیاتی شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه شده و در پی آن، میزان نرخ مزبور با برخی از ویژگی هاي حاکمیت شرکتی مانند اندازه هیات مدیره، دوگانگی نقش مدیرعامل، درصد سهامداران نهادي و درصد اعضا غیر موظف هیات مدیره (استقلال هیات مدیره) سنجیده شود. همچنین سایر متغیرهاي مستقل اثرگذار بر نرخ موثر مالیات شامل کیفیت حسابرسی، اندازه شرکت، اهرم، میزان سرمایه بري شرکت و بازده دارایی می‏باشند. نمونه اي شامل 76 شرکت طی سال هاي 1385 تا 1389 با روش داده هاي ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد بین اندازه هیات مدیره و درصد مالکیت سهامداران نهادي با نرخ موثر مالیات رابطه معناداري تایید نشد، در حالی که استقلال هیات مدیره و دوگانگی نقش مدیرعامل با نرخ موثر مالیات داراي رابطه مثبت می‏باشند.