تاثیر سوگیری های رفتاری مدیران و مقایسه پذیری اطلاعات صورت های مالی بر تغییر طبقه بندی فرصت طلبانه اقلام صورت سود و زیان در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده

یکی از روش­های جدید مدیریت سود، مدیریت سود از طریق تغییر طبقه بندی می­باشد. در این روش بدون آنکه سود خالص شرکت تغییر کند، تنها با استفاده از تغییر طبقه­بندی هزینه­ها و درآمدها، سود شرکت مورد دستکاری قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیت انواع روش­های مدیریت سود؛ هدف این پژوهش تاثیر سوگیری­های رفتاری مدیران و مقایسه پذیری صورت­های مالی بر تغییر طبقه بندی فرصت طلبانه اقلام صورت سود و زیان در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. سوگیری رفتاری مدیران در این پژوهش شامل بیش­اطمینانی مدیران، خودشیفتگی و کوته­بینی مدیران بوده است. بدین منظور از اطلاعات 144 شرکت منتخب به روش حذف سیستماتیک طی بازه زمانی 1396 تا 1402 استفاده شد.  نتایج حاصل از تخمین مدل رگرسیونی نشان داد که مدیران از طریق تغییر طبقه بندی اقلام صورت­های مالی اقدام به مدیریت سود می­کنند. همچنین نتایج نشان داد که سوگیری­های رفتاری مدیران باعث افزایش مدیریت سود از طریق تغییر طبقه بندی فرصت طلبانه اقلام صورت سود و زیان می­شوند به عبارتی مدیران بیش اطمینان و خودشیفته بر اساس تئوری مالی-رفتاری به طور ناخودآگاه گرایش به این دارند که بازخوردهای منفی را نادیده بگیرند؛ بنابراین با اعتقاد بر اینکه با ادامه پروژه­های سرمایه گذاری در حال حداکثرسازی ارزش بلندمدت ثروت سهامداران هستند، بازخوردهای منفی پروژه ها را از سرمایه گذاران پنهان می کنند و به منظور جلوگیری از مداخله سهامداران ، اطلاعات گزارش شده را به طریقی مطلوب تغییر یا دستکاری کنند تا سرمایه گذاران را متقاعد نمایند که روند پروژه­های جاری مطابق انتظارات می­باشد. همچنین نتایج بیانگر این موضوع بود که مقایسه پذیری اطلاعات صورت­های مالی منجر به کاهش مدیریت سود از طریق تغییر طبقه بندی فرصت طلبانه اقلام صورت سود و زیان می­شود. به عبارتی بر خلاف مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی و واقعی، با افزایش قابلیت مقایسه‌پذیری امکان کشف مدیریت سود ناشی از تغییر طبقه­بندی بیشتر خواهد شد؛ زیرا مدیریت سود ناشی از تغییر طبقه­بندی از طریق جابجایی اقلام درامد و هزینه­ ها انجام می‌گیرد و در مجموع سود قابل گزارش تغییری ایجاد نمی­کند و کشف آن نیز آسان­تر است.