بررسی اجرای بودجه ریزی عملیاتی در سازمان های دولتی و راهبرد اجرا

چکیده

روش سنتی بودجه­ریزی سالانه در ایران ناقص است و نیاز به بازنگری دارد. ساختار بودجه راهی است که به راحتی باعث ایجاد هزینه ­های زیادی می­شود و نمی­توان آن را از منابع واقعی و غیر واقعی یا تورمی تشخیص داد. در روش بودجه‌ریزی فعلی ایران سعی می‌شود حداکثر هزینه‌ها در نظر گرفته شود. یعنی هر سازمانی بودجه سال جاری خود را ملاک قرار می­دهد و سپس بدون ارزیابی عملکرد و بدون محاسبه هزینه­ های واقعی هر واحد محصول یا خدمت، درصد معینی را با در نظر گرفتن تورم به درآمد و هزینه­ های سال جاری خود اضافه می­کند. نرخ و سایر متغیرهای ممکن و آن را به­ عنوان بودجه پیش­بینی شده برای سال آینده به دولت نشان می­دهد. اما توجهی ندارند که واحد عملکرد سازمان بر اساس آن تعریف شود، عملکرد به ارقام و اعداد تبدیل شود و هزینه­ های واقعی هر واحد عملکردی محاسبه شود. بودجه ایران در سال­های اخیر از نظام برنامه­ ای پیروی کرده است. با این حال، بودجه­ بندی در یک سیستم برنامه­ ای، نمی­تواند هدف نهایی یک سیستم بودجه­ ریزی باشد. این فقط یک نقطه شروع برای یک سیستم بودجه­ ریزی عملیاتی است. به عبارت دیگر، بودجه ­ریزی برنامه ­ای مقدمه­ ای برای بودجه­ ریزی عملیاتی خواهد بود. علاوه بر این، با مقایسه بین بودجه­ ریزی عملیاتی و برنامه­ ای، می­توان استدلال کرد که بودجه ­ریزی برنامه ­ای تنها می­ تواند برای هدایت مدیران دولتی در تصمیم­ گیری­ های کلی آنها مفید باشد، هم­چنین بودجه ­ریزی عملیاتی، عملکرد واحدهای سازمانی و کارکنان نهادی و دولتی را کنترل می­کند. مقاله حاضر به بررسی اجرای بودجه­ریزی عملیاتی در سازمان­های دولتی می پردازد. در این راستا، فرضیه­های تحقیق ارائه شد و برای تأیید آنها، پس از تعیین حجم نمونه، داده­ها با استفاده از پرسشنامه جمع ­آوری و با نرم افزارهای SPSS و Excel و آزمون های آماری فریدمن و من­ویتنی و دوجمله­ ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش سازمان­های دولتی بوده و طرح تحقیق از نوع کاربردی و توصیفی است و با استفاده از روش همبستگی انجام شده است. نتایج نشان داد که بین عوامل مذکور و بودجه­ریزی عملیاتی رابطه وجود دارد. در نهایت، بر اساس یافته‌ها، پیشنهادات راهبردی برای اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان‌های دولتی ارائه شد.