اثر اهرم مالی و رقابت در بازار بر ریسک ورشکستگی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران

چکیده

اهرم مالی بالا باعث کاهش و به تدریج عدم توان پرداخت بهره و اصل دیون شرکت و بالا رفتن ریسک شرکت شده و وجود رقابت در بازار، به افزایش شفافیت و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و ریسک ورشکستگی منجر شده، زیرا اطلاعات مشابه و قابل مقایسه را می‌توان از سایر رقبای فعال در بازار کسب کرد. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر اهرم مالی و رقابت در بازار بر ریسک ورشکستگی شرکت‌ها بوده است. در این راستا سه فرضیه مطرح گردید و ارتباط بین متغیرها مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش ریسک ورشکستگی بعنوان متغیر وابسته که از معیار آلتمن برای شناسایی شرکت‌هایی که ریسک ورشکستگی بالایی دارند، استفاده شد. همچنین متغیرهای اهرم مالی (نسبت ارزش دفتری بدهی به دارایی) و رقابت در بازار محصول (شاخص هرفیندال هیرشمن) بعنوان متغیر مستقل انتخاب و وارد مدل تحقیق شدند. برای آزمون فرضیات، اطلاعات لازم برای 157 شرکت در دوره زمانی 1400-1391 جمع آوری گردید. تجزيه و تحليل و آزمون فرضيه‌ها توسط نرم‌افزار آماری Eviews و داده های پانل و با استفاده از روش رگرسیون لوجستیک انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که اهرم مالی یک اثر خطی مثبت و غیر خطی U شکل با متغیر وابسته ریسک ورشکستگی دارد. طبق نتایج آزمون فرضیات، رقابت در بازار محصول نیز اثر غیرخطی U شکل با متغیر وابسته ریسک ورشکستگی دارد. در ادامه اثر تعاملی اهرم مالی و رقابت در بازار محصول بر ریسک ورشکستگی آزمون شد که نتایج نشان داد در شرایط رقابتی سطح بالاتری از اهرم مالی، ریسک ورشکستگی را تشدید می‌کند.