بررسی اثربخشی روش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر پیشگیری از عود مصرف در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد

چکیده

اختلال مصرف مواد تاثیرات مخربی را بر سلامت جسمانی، روان شناختی، اجتماعی، خانوادگی و بین فردی دارد. اختلال مصرف مواد یک اختلال مزمن و عود کننده است و عود یکی از جنبه های مهم اختلال مصرف مواد است که پس از دورهای از قطع مصرف و طی تلاش های بازدارنده بروز می کند. مشکلات عمده در درمان اختلال مصرف مواد، میزان بالای عود می‌باشد چرا که مصرف مجدد مواد، پیامدهای منفی‌تری مانند احتمال مصرف زیادتر مواد، وابستگی شدیدتر به مواد، استفاده از مواد مختلف، افزایش رفتارهای مجرمانه و تحمیل هزینه‌های اضافه را در پی دارد که توجه به پیشگیری از عود را الزامی می‌سازد. اختلال مصرف مواد مانند هر اختلال مزمن دیگری نیاز به مدیریت درمان در طی زمان دارد. پیشگیری از عود، جزء مهمی از درمان اختلال مصرف مواد محسوب می شود. تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد از نظر برخی عوامل مستعد بازگشت به سوء مصرف مواد هستند؛ بنابراین، پیشگیری از عود، جزء مهمی از درمان اختلال مصرف مواد محسوب می شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر پیشگیری از عود مصرف در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد بود. روش این پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل 40 فرد مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد مقیم در مرکز جامع درمان و باز توانی معتادان هیرکانیان در سال 1402 بود. روش نمونه گیری، نمونه گیری در دسترس بود و افراد مورد مطالعه به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) گمارده شدند. ملاک های ورود به مطالعه شامل داشتن رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش، گذشت حداقل 20 روز از بستری در کمپ و سم زدایی بدنی و سلامت جسمانی بود. شایان ذکر است که ملاک های خروج از مطالعه نیز بیماری جسمانی لاعلاج، غیبت بیش از یک جلسه در کلاس و عدم توانایی جسمانی و روانی شرکت در دوره پس از درخواست آگاهانه و شخصی خود فرد در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه معرفی شده در بخش ابزارهای پژوهش استفاده شد. از تمامی شرکت کنندگان در پژوهش رضایتنامه کتبی دریافت گردید و به آنها اطمینان داده شد که اختیار مشارکت در طرح را دارند و هویت آنها و تمامی اطلاعات کسب شده به صورت محرمانه نزد محقق حفظ خواهد شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که با توجه به مقدار 592/18F= و همچنین باتوجه به اینکه سطح معناداری خطای آزمون برای سطح اطمینان 99/0 کمتر از 001/0 است می‌توان گفت شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر پیشگیری ازعود مصرف در افراد وابسته به مواد تأثیرگذار است و موجب بهبود این متغیر در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد می‌شود. نتایج مطالعه ما نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر پیشگیری از عود مصرف در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد تأثیرگذار است. از این رو پژوهش حاضر بر استفاده از شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در پیشگیری از عود و درمان اختلال مصرف مواد توسط متخصصان این حوزه تاکید می کند.